boek: emo's reis

Emo's reis
Een historisch culturele ontdekkingstocht door Europa in 1212
geschreven door Dick E.H. de Boer
7e herz. dr.- 496 p., veel (kleuren)illustraties
Hilversum: Verloren, 2014 (eerste dr. 2011)
ISBN 978-90-72370-10-5 · € 27,95

Emo († 1237) werd rond 1170-1175 geboren als telg van een geslacht dat hoorde tot de elite van de Ommelanden (rond de stad Groningen) en studeerde als twintiger samen met zijn oudere broer Addo in Parijs, Orléans en Oxford. Omstreeks 1202 werd Emo pastoor in Huizinge en vijf jaar later trok hij zich het lot aan van een zieltogend klooster (Nijeklooster) dat door een niet bijster intelligente neef met de dezelfde naam – deze Emo leerde pas lezen kort voor zijn dood in 1215 – rond 1200 was gesticht. Na het vergelijken van verschillende kloosterregels koos Emo voor de soberheid van de Premonstratenzers. Bovendien probeerde hij de goederen van en de schenkingen aan het 'Nijeklooster' veilig te stellen. Maar beide initiatieven stuitten op verzet bij andere kloosters, bij een lokale en zeer machtig 'heer' en bij de bisschop van Münster. Deze situatie noopte Emo bij de 'baas' in Rome zijn klooster-problemen voor te leggen. Uiteindelijk werd de schenking van de kerk van Wierum (nu: Wittewierum) als nieuwe vestigingsplaats voor zijn klooster geaccepteerd en was klooster Floridus Hortus (Bloemhof) in 1213 een feit en Emo abt.

Dit boek gaat over Emo's heen- en terugreis naar Rome. Hij vertrok op 9 november 1211 en was op 6 juli 1212 weer terug. De vormgever van het boek werd geïnspireerd door de middeleeuwse 'kaart' van Matthew Paris (†1259) en heeft Emo's reis overdwars weergegeven in drie segmenten. In de breedste, linker kolom (zwart gedrukt) wordt beschreven hetgeen Emo in een bepaalde plaats gezien kan hebben, in het midden is met rechte lijnen en enkele fotootjes op postzegelformaat het reistraject weergegeven (ook verschil aangegeven van dag en nacht) en het rechter deel (rood gedrukt) geeft nog wat extra informatie over bepaalde gebeurtenissen, heiligen of monumenten.
Ik kreeg zin in die heerlijke Est! est! est! wijn van Montefiascone, toen ik weer de ontstaansgeschiedenis van de wijnnaam las (p.227). Om bij de dranken te blijven: op p.231 het verhaal achter het bekende bronwater San Pellegrino (ook een van mijn favorieten!).

Emo reisde samen met zijn vriend en bouwmeester Hendrik. Ze logeerden zoveel mogelijk bij collegae, dus in kloosters en hadden wellicht een gemiddelde reisafstand van 30 tot 45 kilometer per dag. De heenreis liep van NO-Groningen via Coevorden, Tongeren, Laon, Soissons, Troyes, Lyon, Mont Cénis, Piacenza, Lucca, San Quirico d'Orca, Viterbo en Sutri naar Rome. De terugreis verliep via Pavia, Milaan, Bazel, Strasbourg, Speyer, Worms, Keulen en Münster. De kaartjes hiervan sieren de binnenomslag van resp. voor- en achterkant.

Vijfendertig jaar geleden kruiste Emo het pad van Prof. Dr. Dick E.H. de Boer – emeritus hoogleraar middeleeuwse geschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen – zoals hij in zijn inleiding schrijft. Hij reisde in de voetsporen van Emo en dit boek is het leuke resultaat. Ongelooflijk veel historische weetjes en details zijn er te lezen bij de plekken die Emo moet hebben bezocht of waar hij langs liep. Daarbij beperkt de auteur zich niet strikt tot Emo's tijd. Ook wordt heel kort beschreven hoe het een klooster of kerk verder in de geschiedenis is vergaan (verwoesting, confiscatie etc.). Het is een leuk leunstoel-reisboek en ook een heerlijke inspiratiebron om zelf de tocht of een deel van de tocht te maken.

Af en toe zijn foto's op een aparte pagina vergroot weergegeven. Soms zijn ze overdwars geplaatst, dan weer in de 'normale' bladspiegel. Dat is onhandig en ziet er niet fraai uit. De hele vormgeving oogde nogal rommelig, maar dat is zeer persoonlijk. Een zinsnede uit het Parool die op de achterkaft is weergegeven, meldt dat het een "schitterend vormgegeven boek" is. Zoveel hoofden, zoveel ......

Kortom, Emo's reis is een heerlijke aanrader voor iedereen die van reizen en het verleden houdt en dat het liefst combineert!