boek: caesar in de lage landen

 

Caesar in de Lage Landen: De Gallische Oorlog langs Rijn en Maas
Tom Buijtendorp
Utrecht: Omniboek, 2018
384 p., veel zwart-wit tekeningen in de tekst en 1 kleurenkatern.
ISBN 978-94-019-1389-8

 

Na Trajanus en Hadrianus in de Lage Landen heeft Tom Buijtendorp nu – in omgekeerde chronologisch volgorde – alle aandacht voor Julius Caesar. Uitgangspunt van zijn boek zijn vragen zoals 'Waar is Caesar wanneer tijdens zijn Gallische oorlog (58-50 vC) in dit noorden geweest?", 'Hoe was Caesar als (leger)leider?',  'Welke inschattingsfouten maakte hij?'. Naast bestudering van Caesar's eigen teksten maakt Buijtendorp gebruik van de nieuwste wetenschappelijke inzichten verkregen door luchtfotografie, technische analyses van munten, jaarringendateringen van hout (dendrochronologie), de inzet van metaaldetectoren en amateurarcheologen (p.9) etc.

In het eerste hoofdstuk gaat de auteur in op de teksten, hoofdzakelijk de 9e-eeuwse Codex Amstelodamensis (nr. 73), het – met een handschrift in Parijs – oudste handschrift van Caesar's beroemde De bello Gallico, en de brieven die onderbevelhebber Quintus Cicero uit de Lage Landen stuurde naar zijn oudere en bekende broer Marcus Tullius Cicero. In het volgende hoofdstuk staat het gereconstrueerde gezicht van Caesar centraal, gebaseerd o.a. op de drie bustes van hem die in het RMO in Leiden worden bewaard. Hoe zo'n reconstructie tot stand komt, wordt uitgelegd, al zullen we natuurlijk nooit zeker weten of deze reconstructie ook maar iets op de historische Caesar lijkt!

Na aandacht voor Caesar als geograaf en als organisator (hfst. 3 & 4) behandelt Buijtendorp chronologisch de (mogelijke) activiteiten van Caesar en zijn leger, beginnend met de uitleg over de strategische corridor door het noorden (hfst. 5) en de eerste inval in de Lage Landen (voorjaar 57 vC, hfst. 6) tot het noordelijk slot van de Gallische Oorlog (51-50 vC, hfst. 18). De auteur probeert op grond van (toevals)vondsten, teksten, geografische details en het tegen elkaar afstrepen van mogelijkheden tot een reconstructie te komen van de oorlogshandelingen, de mogelijke routes van vriend & vijand, de ligging van legerkampen ed.

De auteur heeft een literatuurlijst bijgevoegd. Jammer dat in zo'n dik boek met veel locaties & persoonsnamen een alfabetisch register ontbreekt. Ook zijn de kaartjes nogal klein afgedrukt, zodat de plaatsnamen soms amper te lezen zijn.

Ik stel me zo voor dat het een prachtig boek is om samen met de NL vertaling (of het Latijnse origineel) van De Bello Gallico en een goede detailkaart van België, N-Frankrijk en Z-NL in alle rust de Romeinse strijd tegen de 'Barbaren' van de Lage Landen te reconstrueren (met alle mitsen, maren en wellichten!). Voor de liefhebber van Caesar's activiteiten in onze contreien is dit een heerlijk boek om verder op onderzoek uit te gaan!

© conens & van wiechen drs A. van Wiechen