slag bij cannae

Hannibals meesterzet: De slag bij Cannae - 216 v.Chr.
Adrian Goldsworthy, vertaling Roelof Posthuma
Utrecht: Omniboek, 2019.- ISBN 978-94-019-1507-6
Engelse ed.: London, 2001
235 p., enkele zwart-witkaartjes en een kleurenkatern

Adrian Goldsworthy studeerde klassieke en moderne geschiedenis in Oxford en promoveerde met zijn thesis The Roman Army as a fighting force, 100 BC-AD 200. Daarna was hij verbonden aan de universiteiten van Cardiff en van Londen. De laatste jaren legt hij zich volledig toe op het schrijven (non-fictie & fictie), zoals hij op zijn eigen site www.adriangoldsworthy.com schrijft: "this avoids the vast weight of administrative work now inevitable in any university post". Behalve over de Romeinse legioenen schreef hij boeken over o.a. Augustus, Marcus & Cleopatra en Pax Romana.

In dit boek analyseert Goldsworthy precies wat er in 216 vC gebeurde en hetgeen er aan vooraf ging. De gebeurtenissen uit die tijd zijn gedocumenteerd door de Griekse historicus Polybius (2e eeuw vC), in het Latijn door Livius (late 1e eeuw vC) en in enkele nog later geschreven werken. "Vaak spreken deze bronnen elkaar tegen, of vertellen ze niet wat we graag zouden willen weten, zodat tal van aspecten van de veldtocht en de slag niet met absolute zekerheid te reconstrueren zijn" (p.14).

Allereest een hoofdstuk (p.19-45) over Carthago, Rome en de Punische oorlogen om in hfd. 2 (p.47-63) de rivaliserende legers te ontleden. Het Romeinse leger was toen geen beroepsleger en Hannibal's leger bestond o.a. uit Spaanse en Gallische stammen, Libiërs en Numidiërs. "Er bestond feitelijk niet zoiets als een typisch Carthaags leger, aangezien de strijdmachten enorm verschilden wat hun etnische samenstelling, mix van soorten troepen en algemene effectiviteit betrof" (p.61). In hfd. 3 De campagne van 216 v.Chr. (p.65-93) beschrijft Goldsworthy de leiders, de geleiden, het plan & de campagne.

Het verloop van de eigenlijke slag bij Cannae staat centraal in hfd. 4 (p.95-173, met kaartjes): aanvallen, omsingelen, uitvallen, wie beval of deed wat wanneer. Het uiteindelijke resultaat: "Nog nooit had een nederlaag het hart van de Romeinse samenleving zo hard getroffen. Toen de avond viel op 2 augustus 216 v.Chr. leek niet minder dan Romes hele toekomst in gevaar" (p.173).

In het laatste hfd. De nasleep (p.175-196) aandacht o.a. voor de slag bij Zama (met kaartje) waarin het - volgens Goldsworthy - de Carthagers ontbrak "aan de Romeinse koppigheid om ongeacht de omstandigheden door te zetten. Ze gaven zich over" (p.193), voor de uiteindelijke zelfmoord van Hannibal in Bithynië (p.194) en voor Cannae als inspiratiebron voor bevelvoerders (Schwartzkopf, Rommel, Von Schlieffen e.a.).

Hannibal "won omdat hij gebruikmaakte van de superioriteit van zijn eigen leger en hoge officieren, en zo het numerieke voordeel van zijn tegenstander wist te neutraliseren. Zijn tactiek was een ingenieuze en vindingrijke aanpassing aan de terreinomstandigheden, maar dat die succesvol bleek, was alleen te danken aan het leiderschap en de bekwaamheid van hemzelf en zijn officieren, en aan de dapperheid van zijn soldaten" (p.196).
Na de noten gaat appendix I in op de aantallen in de legers van Hannibal & de Romeinen en appendix 2 op de slachtoffers. Verder nog een verklarende woordenlijst & een register.

Voor iedereen die zich graag verdiept in de militaire geschiedenis en de exacte acties van Cannae wil bestuderen, is dit boek een MUST!