aanraders etrusken

 

Etrusken: Vrouwen van aanzien, mannen met macht
hoofdred.: Patricia S. Lulof, Iefke van Kampen
Zwolle: WBOOKS, 2011
183 p. met veel kleurenafbeeldingen
ISBN 978-90-400-7806-4
ISBN 978-90-400-78071 voor de Engelstalige editie

 

Dit boek is niet een tentoonstellingscatalogus in de klassieke zin van het woord, het is de "begeleidende publicatie" bij de dubbeltentoonstelling ETRUSKEN in Leiden en Amsterdam (2011-2012), waarin "een keur aan (inter)nationale auteurs bereid [was] hun kennis en de laatste stand van onderzoek met u te delen". Dat is zeker het geval en dus blijft dit boek zeer waardevol. Veel Etrusken-specialisten - zowel Nederlandse als Italiaanse - hebben bijgedragen aan dit boek en hun nieuwe inzichten en  vondsten komen uitgebreid aanbod.

In vijf hoofdstukken worden de meeste facetten van de Etrusken, hun cultuur en geschiedenis beschreven. Na een inleidend hoofdstuk (herkomst, taal) gaat hoofdstuk twee over "Ontstaan en manifestatie" waarin de vroegste Etruskische aristocratie, krijgers, karren en de positie van de vrouw worden belicht. Immers de Etruskische vrouw was in onze ogen veel 'geëmancipeerder' dan haar andere mediterrane zusters. Hetgeen natuurlijk ook weer leidde tot vooroordelen van Grieken en Romeinen met betrekking tot die 'lichtzinige' Etruskische vrouwen. Daarna alle aandacht voor de elite en hun onderkomens (banket, paleizen, sieraden). Hoofdstuk vier behandelt godheden, priesters en tempels (voorouders, natuurreligie, votiefgeschenken) en de Etruskische bijna-obsessie om de wil van de goden te doorgronden. In het laatste hoofdstuk lezen we hoe de macht van Rome groeit en de Etrusken uiteindelijk onderdeel werden van het Romeinse rijk, niet zonder de Romeinen in bepaalde opzichten sterk beïnvloed te hebben.

De hoofdstukken zijn gelardeerd met themata, gedrukt op pagina's met groene achtergrond die als klein deelonderwerp apart te lezen zijn. Prima, maar het leidt wel tot herhalingen en werkt een zekere onoverzichtelijkheid in de hand. Dat is een piepklein minpuntje van dit mooi vormgegeven boek.
In een appendix wordt kort ingegaan op het ontstaan van de Etruskische collecties van het Leidse Rijksmuseum van Oudheden en van het Allard Pierson Museum in Amsterdam. Nadruk in dit boek ligt op museale objecten bij de foto's en op de relaties tussen de (proto)Etrusken en de overige bewoners van de Middellandse Zeekusten; Etrusken als onderdeel van de fascinerende Méditerrannée-geschiedenis van het eerste millennium vóór onze jaartelling.

Etrusken geeft een uitstekend overzicht van de huidige stand van Etruskische 'zaken'. Inderdaad het 'mysterieuze' behoort tot het verleden, al zijn alle details nog lang niet bekend. Onderzoek, opgravingen en nieuwe technieken (zoals 3D-reconstructies) blijven doorgaan, gelukkig!  

© conens & van wiechen Drs. A. van Wiechen