aanrader heracles bodybuilder van de oudheid

Lampas is een tijdschrift voor classici dat vier keer per jaar verschijnt. Geregeld stelt de (gast)redactie themanummers samen die ook voor een breder geïnteresseerd publiek erg interessant zijn. Nu staat centraal:

Heracles [= themanummer Lampas 47 (2014) 4]
onder redactie van Bert van den Berg & Hugo Koning
128 p., ingenaaid, geïllustreerd
Hilversum, Verloren
ISBN 978-90-8704-476-3
U kunt dit nummer ook bestellen of via de uitgever Verloren

Opnieuw een themanummer van Lampas, dit keer over dé bodybuilder van de oudheid: Heracles of Hercules. In het eerste artikel (R.B. Halbertsma) worden de daden van Heracles kort opgesomd, gaat de aandacht naar de vroegste beelden van de held en komen daarna drank, drama & seks aan de orde. De Romeinse legioenen brachten Heracles/Hercules naar de randen van het rijk, bijvoorbeeld naar Egypte en ook naar onze contreien. Heracles was ooit aanwezig in zowel Valkenburg aan de Rijn als de Haagse wijk Ypenburg (nu Leiden, RMO).

Het tweede artikel (H. Verheij) relateert twee van de twaalf werken van Heracles – de hydra van Lerna & de Stymphalische vogels – aan de kenmerken van het karst-landschap. Heracles als waterbouwkundig ingenieur, drukdoende om het ziekteverspreidende moeras droog te leggen. Een ontzettend leuk artikel over mythe en geografische werkelijkheid.

In het derde en vierde artikel analyseren Floris Overduin en Mark Heerink hoe Heracles in de hellenistische Griekse poëzie (derde-tweede eeuw vC) werd 'gebruikt'. De dichters lieten de held een rol spelen die anders was dan in de eerdere poëzie. Hij werd opgevoerd als een soort antiheld, als een karikatuur van zijn oudere ik.

Maar Heracles werd ook gebruikt als filosofisch rolmodel in de Socratische traditie, zo blijkt uit het vijfde artikel (Bert van den Berg). Heracles als sterfelijk mens "die het uiteindelijk tot god wist te schoppen door een leven van inspanning en oefening" (p.367). Alleen Plato geeft de voorkeur aan Eros boven Heracles "in zijn streven deze materiële wereld helemaal achter zich te laten en een nieuw thuis te vinden in de geestelijke wereld van de Ideeën, verlost van het lichaam en het afzien dat daarbij hoort".

Casper de Jonge behandelt Herkules auf dem Scheidewege, een wereldse cantate van Bach (BWV 213). De muziek hiervan herbruikte Bach voor zijn kerstoratorium (BMV 248). "Suggereert Bach daarmee een bepaald verband tussen Heracles en Christus", vraagt de auteur zich af. Of was het meer een pragmatische keuze?

Het leukste artikel vond ik het laatste: Heracles met snor en eihoofd (H. Koning), maar ik ben dan ook een grote fan van het werk van Agatha Christie (AC). Vanaf november 1929 tot en met september 1940 publiceerde AC maandelijks in The Strand Magazine een van de eerste elf verhalen. Het laatste verhaal The capture of Cerberus verscheen voor het eerst toen alle verhalen in 1947 gebundeld werden in het boek The Labours of Hercules. Onlangs werd de eerste versie van The capture gevonden en gepubliceerd*. In november 1940 had AC de uitgever gevraagd deze eerste versie terug te sturen om "to do a new one". Deze tweede versie werd dus pas in 1947 gepubliceerd. Persoonlijk vind ik het stuk voor stuk prachtige korte detectiveverhalen. Pareltjes.

Koning beschrijft kort de verhalen en plaatst ze binnen het werk van AC. Hij vindt deze verhalenbundel "een zeer geslaagde vorm van receptie van de Herculesmythe" en daar kan ik van harte mee instemmen.

* (Agatha Christie's Secret notebooks / John Curran.- London: Harper, 2010)

Weer een leuk Lampas-themanummer!