julianus in NL vertaling
Julianus de Afvallige
Afvallige contra afvalligen: Keuze uit zijn geschriften
Keuze, vertaling en inleiding Kees Meiling
Groningen: Ta Grammata, 2016
262 p.- ISBN 978-90-819370-7-8
De kort regerende - twintig maanden - keizer Julianus (r. nov 361- juni 363) mag zich momenteel verheugen op grote belangstelling. Er zijn in afgelopen jaren enkele biografieën verschenen en nu ook een Nederlandse vertaling van het Julianus-deel uit de Res Gestae van de historicus Ammianus Marcellinus (ca. 330-ca.400). Hij kende Julianus persoonlijk en vergezelde hem op zijn Perzische veldtocht.
Toen Julianus in 361 onverwachts keizer werd, was dat ook het moment dat de christelijk opgevoede Julianus openlijk zijn voorkeur kenbaar maakte voor de oude tradities en goden. Hij was ingewijd in de verschillende mysterie-religies, o.a. die van Mithras, en was een groot vereerder van de Grote Moeder en Asklepios, die hij als een soort van 'nieuwe' Christus-figuur wilde profileren. In december 361 schreef hij de satire De Goden-vergadering waarin hij zijn keizerlijke voorgangers bekritiseerde. Hij had waardering voor keizer en filosoof Marcus Aurelius, maar Constantijn de Grote noemde hij hebzuchtig en volstrekt godenloos!
In de winter van 362-363 schreef hij zijn Tegen de Galileërs - zo noemde hij de
christenen - maar dit boek heeft de brandstapels in midden vijfde eeuw niet overleefd. Omdat de bisschop van Alexandrië rond 440 een reactie op Julianus' boek schreef onder de titel Contra Julianum en de keizer ook letterlijk aanhaalde, kan de inhoud van Julianus' boek enigszins gereconstrueerd worden. De vertaling van dit gereconstrueerde deel van Tegen de Galileeërs heeft Meiling in dit boek als laatste opgenomen (p.213-262).
Na een korte en duidelijke inleiding geeft Meilink verder de NL vertalingen van twee redevoeringen (VI & VII) en enkele brieffragmenten. Daarna volgt (p.103-140) Julianus' zelfsatire Baardhater (Misopogon). De vertaling van 33 brieven aan verschillende vrienden en familieleden vormt grootste deel van dit boek (p.141-212).
Op de achterkaft: "Dit is de eerste Nederlandse uitgave in boekvorm van deze geschriften van Julianus". Eindelijk, voeg ik eraan toe!
TOPaanrader voor iedereen die in de vierde eeuw geïnteresseerd is en in deze keizer die tevergeefs trachtte het christelijk tij te keren!
Voor de volledigheid wijs ik ook op de iets oudere (2003) NL vertaling van Rein Ferweda van Julianus' Hymne aan de Moeder der goden en Hymne aan koning Helios. Daaraan heeft Ferweda de vertaling toegevoegd van het tractaat Over de goden en de kosmos van Julianus' vriend Saloustios die daarin de ideeën van de keizer samenvatte.
© conens & van wiechen drs A. van Wiechen
