Alles is kleurrijk aan het grote paleis-complex van Knossos: bezoekers, ruïnes, verhalen en geschiedenis. Een bezoek aan deze 3600 jaar oude 'puinhoop' is een echte must voor alle Kreta-gangers. Dit is zeker niet het enige complex dat bewaard is gebleven uit het verre verleden op dit eiland, maar zijn charme is groot omdat de resten voor een deel zijn gereconstrueerd en in de oorspronkelijke kleuren geverfd. Daardoor is het ook een kleurrijke plaats om naar hartelust te fotograferen.

We volgen een golf vrolijke petjes, hoedjes en zonnebrillen van toeristen die hun roze benen, armen en ruggen genadeloos overleveren aan de felle zon. Gidsen praten door elkaar en vertellen de machtige mythen over koning Minos, eens bewoner van dit paleis. Eeuwen nadat zijn paleis verwoest was, bleef de herinnering aan hem bewaard, omgeven door een waas van fantastische verhalen over een gruwelijk monster half-mens en half-stier - Minotaurus -, dat huisde in zijn labyrint. Aan het eind van de vorige eeuw waren enkele energieke onderzoekers ervan overtuigd dat de oude verhalen een kern van waarheid konden bevatten. Zo ontdekte Schliemann met Homerus' dichtwerk de Ilias in de hand de veelbezongen stad Troje aan de Turkse kust. Was het dan ook mogelijk op Kreta Minos' labyrint terug te vinden?

Het lukte uiteindelijk de Engelsman Arthur Evans de grond van Knossos op te kopen en de spade systematisch in de grond te steken. Hij vond een wirwar van fundamenten   die bijna aan een labyrint deden denken   kleitabletten, aardewerk kruiken, resten van muurschilderingen van zo'n verfijning dat al snel duidelijk werd dat hij een nieuwe, tot dan toe onbekende beschaving had opgegraven. Met de mythische koning in het achterhoofd werd deze de 'Minoïsche' beschaving genoemd. De rest van zijn leven wijdde Evans geheel aan het paleis van Knossos; hij ging niet alleen door met zijn opgravingen, ook reconstrueerde hij muren en daken met toen zeer modern bouwmateriaal (gewapend beton), maar wel volgens de oorspronkelijke plattegrond. Nauwkeurig bestudeerden Evans en zijn medewerkers opgegraven muurresten. Ze verzamelden vondsten en puzzelden de kleine fragmentjes muurschildering aan elkaar. De Minoërs hadden op hun muren afbeeldingen van mens, dier en gebouwen geschilderd.

Daardoor waren de archeologen in staat de kleur en vorm van de zuilen, die oorspronkelijk van hout waren, in beton na te maken en wisten ze dat een Minoïsch gebouw uit verschillende verdiepingen kon bestaan. Zo herrees Minos' paleis na ruim 3500 jaar gedeeltelijk uit zijn as.

We vinden een schaduwrijk plekje aan het grote rechthoekige centrale plein, het hart van het paleis. Allereerst moeten we ons goed oriënteren om in het labyrint van paleis-vertrekken onze weg te vinden.

Er zijn lange rechthoekige voorraadruimten met bijna menshoge aardewerk potten, waarin de Minoërs bijvoorbeeld graan, olijfolie en honing bewaarden, en een stenen troon maakt een ander vertrek tot troonzaal. Aan de andere kant van het plein lijken de woonvertrekken een doolhof met vrolijk gekleurde muurschilderingen en lichtschachten, die op de onderste verdieping licht en lucht brachten. Hoewel de verf op Evans' betonnen imitatie-zuilen al afbladdert en hier en daar het roestende ijzer al uit het twintigste-eeuwse beton steekt, raken we gefascineerd door het 3500 jaar oude paleis en aan de hand van wandschilderingen proberen we ons de bewoners voor te stellen.

Een groep komt voorbij en de luid ratelende gids lijkt bijna alles zeker te weten, maar het paleis-complex heeft nog lang niet al zijn geheimen prijsgegeven. De resten van Knossos zijn onderwerp van dikke boeken en van een niet aflatende stroom al dan niet wetenschappelijke publicaties en congressen. Het laatste woord en een definitieve reconstructie zijn - en dat is wél zeker   nog niet op papier gezet. Elke zekerheid wordt in ruim een eeuw van onderzoek met meer of minder succes aangevochten, Evans' reconstructies worden bekritiseerd, vervalsingen gedetecteerd en een bloemenplukkende jongeman op een fresco bleek na jaren toch een aap te zijn. Zelfs de functie van het complex is niet geheel duidelijk. Zo werd eens de theorie naar voren gebracht (en ook snel weer vergeten) dat het geheel een begraafplaats zou zijn. Maar het paleis was waarschijnlijk wel veel meer dan alleen het onderkomen van een vorst. Het was tevens middelpunt van het religieuze leven, waarbij processies, priesters, priesteressen en stieren een belangrijke rol speelden. Of was Knossos een soort religieus en ritueel 'Brussel' van de verenigde - maar wél onafhankelijke - centra op Kreta?
Langzaam maar zeker probeert ook de wetenschap zich een weg te banen door dit kleurrijke 'labyrint' van Minos. Eén groot probleem blijft: de bewaard gebleven kleitabletten met teksten zwijgen, want het Minoïsch schrift is nog (!) niet ontcijferd.

We kijken en vergelijken muurschilderingen en betonnen reconstructies en zien hoe Evans de afgebeelde, kleurige zuilen driedimensionaal heeft gerealiseerd.

Het oude Minoïsche gebouw is in verf bevolkt met fleurig geklede mannen en vrouwen en nu bewegen roze verbrande toeristen in bont gekleurde shorts en shirts zich tussen de zuilen.

Ruim 3600 jaar later is het paleis uit de bronstijd een ruïne, maar wat een heerlijk stukje kleurrijk verleden!