Wie eeuwen wil overbruggen en de wereld en de gedachten van de laat-middeleeuwse mens iets beter wil leren kennen, moet in Auvergne een bezoek brengen aan de kloosterkerk van La Chaise Dieu. Daar zijn twee bijzondere elementen uit het leven rond 1500 op de oorspronkelijke plaats bewaard gebleven: een lang tapijt en een geschilderde dodendans.
Het Benedictijner klooster van La Chaise Dieu was in de elfde eeuw gesticht door Robert de Turlande. Deze ging omstreeks 1040 op pelgrimstocht naar Rome en verbleef ook enige tijd in het grote Monte Cassino klooster. Eenmaal terug in Frankrijk had de smaak van het kloosterleven hem te pakken en hij besloot de rest van zijn leven in te richten naar de leefregels van de heilige Benedictus. Zijn kloostergemeenschap, zijn casa dei, zijn huis van god werd La Chaise Dieu. In tweehonderd jaar groeide dit benedictijner klooster uit tot een van de belangrijkste van Frankrijk. Toen een van de monniken uiteindelijk in 1342 tot paus werd gekozen, sponsorde deze mecenas-paus Clemens VI de bouw van een nieuw klooster-complex in La Chaise Dieu.
Deze kloosterkerk en kloostergang, gebouwd in sobere gotische stijl, zijn vandaag de dag nog te bezoeken.
In de kloosterkerk is de traditionele scheiding tussen geestelijken en leken, de koorafsluiting, nog aanwezig. In deze ruimte stond - langs de muren - het koorgestoelte en hier kwamen de monniken bijeen voor hun gemeenschappelijke gebedsdiensten. Boven het hout van het koorgestoelte hangen tapijten, die in het begin van de zestiende eeuw in Doornik of Brussel waren geweven.
Ons rest 65 meter stof waarin het geloof van toen werd geweven. Het stenen gebouw mag dan sober zijn gedecoreerd; de bijbelse lessen zijn in deze kloosterkerk gecentreerd in het koor, zichtbaar voor alle monniken, overdadig in details en met draden van verschillende kleuren geweven.
Het gaat om een weergave van de zgn. Biblia pauperum ofwel armenbijbel. De naam zegt het al; het was een handschrift of boekwerk waarin voor de amper- of niet-geletterden de geloofswaarheden op eenvoudige wijze werden behandeld. Scènes uit Jezus' leven werden gerelateerd aan verhalen uit het Oude Testament. Toen vanaf begin vijftiende eeuw door middel van houtsnedes deze zgn. blok-boeken een grote verspreiding kregen, werd de invloed van de figuratieve voorstellingen in die boeken erg groot. Dat is goed te zien bij het wandtapijt in La Chaise Dieu.
Eén voorbeeld: Jezus wordt in het midden door de duivel op de proef gesteld (hierboven). Prachtig zijn de akelige klauwvoeten van de duivel en zijn gekromde hoorns weergegeven; op de achtergrond bomen met bloemen én vogels.
Links een oud-testamentische verleiding, nl. Adam & Eva in het paradijs die door de slang verleid worden de verboden vrucht te eten. Het echtpaar bezwijkt voor de verleiding, met als gevolg dat - zo geloofde men - letterlijk alle ellende voor de mens begon.
Rechts van de scène Jezus-met-de-duivel zien we hoe Jakob zijn oudere broer Esau verleidt om zijn eerstgeboorterecht te verpatsen voor een bord linzensoep.
De houtsnedes van de Biblia pauperum hebben de ontwerper van deze tapijten sterk beïnvloed, maar zelf heeft hij ongetwijfeld die leuke kleine modieuze details toegevoegd die bij de opdrachtgevers zeker in de smaak vielen .... zoals de grote variatie aan bloemetjes, het kleine haasje tussen Eva's benen of - dichterbij de boom - een knabbelend muisje, het keukenkastje in Jakob's keuken waarvan een deurtje op een kier staat (rechts), de soepketel boven het vuur ....
Bijbelse themata die niet louter en alleen om hun eigen verhaal verbeeld werden, maar die in samenhang met elkaar de boodschap nog eens extra onderstreepten: alleen Jezus bezweek niet voor de duivelse verleiding ......
