klassieke liefde

Klassieke liefde: Eros en seks naar Ovdius
Anton van Hooff
Utrecht: uitgeverij Omniboek, 2020
320 p. met enkele zwart-wit afbeeldingen en één kleurenkatern
ISBN 978-94-0191-648-6

Week en snel te veroveren door Cupido's pijlen
was mijn hart, dat door de minste aanleiding werd beroerd.

Aldus de woorden van Ovidius (43vC-17nC), die naast zijn beroemd Metamorphosen ook Ars Amatoria (Liefdeskunde) schreef. Van Hooff heeft dit laatste werk als leidraad genomen voor een bijzondere "leergang erotiek" en Ovidius "fungeert hier als wat hij wilde zijn: de leermeester in de liefde. ... Hij is namelijk in geen enkel opzicht extreem: verre van preuts, maar zeker niet pornografisch. ... Niet alleen neemt Ovidius in seksuele zaken een middenpositie in, maar ook vertegenwoordigt hij de antieke cultuur in de breedste zin" (p.17). Zoals Ovidius zelf dichtte: "Mij heeft Venus tot leermeester van de lichte Liefde aangesteld".

Ovidius werd geboren in 43 vC in Sulmo (Sulmona, Midden-Italië) als zoon van een vooraanstaand en bemiddeld man. Het lag in de lijn der verwachtingen dat hij redenaar en advocaat zou worden. Hij studeerde in Rome, maar "steeds ontstond vanzelf een vers in passend metrum en al mijn schrijfsels werden poëzie", schreef hijzelf. Na een (studie)reis door Griekenland en Klein-Azië besloot hij – tegen de zin van zijn vader – als dichter zijn brood te verdienen; "mijn lichaam was te zwak, mijn geest had er geen zin in, ambitie, zorg ... ik heb ze afgeweerd". Hij schreef veel, zoals liefdespoëzie (Amores), het eerder genoemde Ars Amatoria, liefdesbrieven van beroemde mythologische vrouwen aan hun afwezige echtgenoten (Heroides), leerdichten, treurzangen (Tristia), een dichterlijke beschrijving van de feesten op de Romeinse kalender (Fasti), een tragedie (Medea, niet bewaard) en het epos Metamorphosen. Ovidius werd zeer gewaardeerd. In 8 nC werd hij door Augustus verbannen naar Tomi (aan Zwarte Zee, nu Roemenië), waar hij in 17 of 18 nC stierf.

In 11 hoofdstukken behandelt Van Hooff alle aspecten van de liefde. Zo blijkt iedere vrouw wel wát te hebben. En hou maak je contact? En hoe haar te verschalken? "Steel kusjes, ondanks haar geveinsde verzet. Neem het initiatief. Menig vrouw heeft achteraf betreurd niet gepakt te zijn" (p.45). Kijk maar hoe Jupiter handelde!

Als je eenmaal haar liefde hebt, hoe deze te onderhouden? "Liefde is iets dat beiden vrijwillig en gretig doen, op basis van gelijkheid" (p.69), aldus Ovidius. Maar ook betaalde liefde en echtelijke liefde & slippertjes komen aan bod. Ovidius geeft meisjes en vrouwen goede raad hoe te handelen, zoals "als de vrouw lacht, doet ze dat fijntjes zonder uitbundig geschater, niet met het geluid van een ezelin die de maalsteen draait..."(p.91). Daarna gaan de hoofdstukken over huwelijk & scheiding, wel of geen kinderen, ontrouw & overspel. Van Hooff gebruikt een scala aan Griekse en Latijnse literatuur om Ovidius' woorden te omlijsten of juist tegenwicht te geven.

Van de Griekse herenliefde tot liefde tussen vrouwen en hoe de Romeinen tegen de Griekse liefde aankeken, alle facetten van de 'liefde' worden in dit boek behandeld. Het laatste hoofdstuk gaat over de doorbraak van de christelijke seksuele moraal, waarbij het lichaam tot een gevaar voor het zielenheil geworden is. Zoals Van Hooff kort en bondig schrijft: "De christen heeft een lichaam dat in toom gehouden moet worden, terwijl de antieke mens een lichaam is" (p.294).

Verder geeft de auteur een lijst (één pagina) van "meest gebruikte literatuur" en na de noten een handig alfabetisch register.

Een zeer goed geschreven boek voor iedereen die eindelijk wel eens wil weten hoe de mens in de oudheid de ander begeerde, lief had en uiteindelijk wel/niet trouwde.

TOP-aanrader voor iedere LIEF-hebber!