boek epigrammen van meleagros van gadara
"Haar of hem?
Waar Afrodite ons voor vrouwen doet ontvlammen,
daar is het Eros die ons aan jongens bindt.
Kies ik de zijde van de moeder of haar zoontje?
Ik wed dat Afrodite zegt: 'Dat rotjoch wint'".
Dit is epigram nr. 34 (p.57) van Meleagros van Gadara (Umm Qais, Jordanië) wiens liefdespoëzie hier voor het eerst in het Nederlands is vertaald:
Bitterzoete liefde: Griekse epigrammen [van] Meleagros
vertaald, ingeleid en verklaard door Paul Claes
183 p., pbk & e-boek
Amsterdam: Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2018
ISBN 978-90-253-0885-5 & 978-90-254-0886-5
Weinig is bekend van Meleagros' leven. Hij werd geboren in Gadara (eind 2e eeuw vC), groeide op in Tyrus (Zuid-Libanon) en kreeg het burgerrecht op het Griekse eiland Kos. Waarschijnlijk stierf hij rond 70 vC. Hij leefde in een kosmopolitische wereld, waar "afwisselende heteroseksuele en homoseksuele contacten .... meer regel dan uitzondering" waren (p.10). Dat is ook duidelijk in deze liefdesgedichten die hij als oude man schreef en verzamelde in zijn Stefanos (Krans). Zijn werk, opgenomen in de Byzantijnse bloemlezing Griekse Anthologie, werd pas eind 18e eeuw voor het eerst separaat gepubliceerd en Meleagros' gedichten inspireerden toen dichters als Gabriele d'Annunzio en Oscar Wilde.
De natuur en de romantische liefde zijn ontdekkingen van het hellenisme, zo schrijft Claes in het voorwoord (p.16): "het uiteenvallen van de oude stadstaat en het ontstaan van een multiculturele metropool vervreemdden de burger van de gemeenschap. De op zichzelf teruggeworpen enkeling probeerde zijn innerlijke twijfel te overwinnen door zichzelf in een ander te verliezen". Meleagros ging verder dan zijn voorgangers. Zijn idealisering van zijn geliefde (vrouw of man) verleidde hem tot vergoddelijking. De geliefden "bestaan enkel in de schoonheid die de begeerte van de minnaar in hen projecteert en daarna als ideaalbeeld verinnerlijkt" (p.17). Begeerte, verlatingsangst, jaloezie, de dichter "wisselt opperste vreugde af met diepste wanhoop". De liefde is een paradox, vreugde én pijn, vandaar de titel Bitterzoete liefde.
Op elke pagina staat één epigram (twee- tot tienregelig). Het is jammer dat de rest van de pagina niet is gebruikt om de aantekeningen erbij (nu achterin het boek) af te drukken. Dat zou het heen en weer bladeren overbodig maken. Want hoe goed de lezer ook in de antieke wereld is ingevoerd, uitleg is nodig om Meleagros' woorden goed te begrijpen!
Mooie vertaling en goede uitleg van Claes! Hulde!
De Beker (nr. 70 p. 95)
"De beker lacht verrukt nu het praatzieke mondje
van mijn liefdesvriendin Zenofila hem vond.
Ach, mocht zij ook haar lippen op mijn lippen drukken
om in één teug mijn ziel te zuigen uit mijn mond".
Mooie aanrader!
© conens & van wiechen drs A. van Wiechen
