Het internationale wetenschappelijke tijdschrift over de visuele cultuur van de islamitische wereld heet Muqarnas. Een betere naam is niet denkbaar. Muqarnas horen bij de islamitische wereld als pinakels bij de gotiek.

Muqarnas of moekarnas zijn driedimensionale, bouwkundige ornamenten; ze lijken enigszins op kristallen die als stalaktieten (vergelijk: eierdozen) van bijvoorbeeld plafonds of daklijsten afhangen, ook werden ze als boogopvulling en randversiering gebruikt.

De origine is nog steeds een heet hangijzer bij onderzoekers, maar de vroegste voorbeelden van muqarnas - tot nu toe bekend - waren van stuc (tiende eeuw). Vanaf de elfde eeuw verspreidde de muqarnas zich over de islamitische wereld en werden een vast decoratief element tot in de achttiende eeuw.

 

 

We kwamen ze dan ook overal tegen: bijvoorbeeld in het puur decoratieve koepeltje van stuc in het midden twaalfde-eeuwse ziekenhuis van Damascus (hierboven) of in een dertiende-eeuwse Seldsjoekse gebedsnis van geglazuurd aardewerk (Turkije, rechts).

 

 

Of van steen boven seldsjoekse monumentale ingangen van karavanserais of religieuze gebouwen of boven mamlukse vijftiende-eeuwse ingangen (hierboven & rechts).

Ook werden muqarnas gebruikt om kapitelen te versieren, zoals in het Topkapı paleis in Istanbul (rechts).

Elk vlakje van de ingewikkelde geometrische muqarnas-patronen kon ook weer apart gedecoreerd of beschilderd zijn. Niet voor niets vergeleken dichters de stuc muqarnas-plafonds in de Alhambra-paleizen (Granada, Spanje) met de prachtige sterrenhemel (bovenaan deze pagina)!