boek: sterven in stijl

Sterven in stijl
Leven met de dood in de klassieke oudheid
Anton van Hooff
Amsterdam: Ambo|Anthos, 2015
285 p., twee katernen kleurafb.- pbk.
ISBN 978-90-263-3199-2 · ook ebook

In vijf hoofdstukken behandelt Van Hooff in min of meer chronologische volgorde de verschillende benaderingen van het doodsbesef en het hiernamaals in de klassieke wereld, van Homerus via Plato naar het christendom. In de loop van de oudheid nam het geloof in een voortbestaan – in elk geval van de ziel – toe en het geloof in de dualiteit ziel/lichaam bereikte in het christendom een hoogtepunt. De dood werd gerelativeerd, omdat men geloofde in de wederopstanding van beide elementen; doodgaan was niet meer of minder dan "gaan slapen". Van Hooff heeft ook veel aandacht voor zelfdoding en laat de ontwikkeling zien van het accepteren of juist veroordelen ervan. In de oudheid was het een manier om de eer aan zichzelf te houden, het christendom kwam met een resoluut verbod op 'zelfmoord'.

Van Hooff schrijft duidelijk en geeft af en toe verwijzingen naar het nu. Het boek geeft een prachtig overzicht over hoe men dacht over de dood en het hiernamaals in de klassieke oudheid. Het geheel is rijk gelardeerd met teksten uit toneelstukken, filosofische verhandelingen, epigrammen of (satirische) verzen. Ook geeft de auteur veel grafinscripties (niet altijd met de Griekse of Latijnse teksten). Het zijn inscripties waar ik vaak heel vrolijk van word, zoals (p.201): "Baden, wijn en liefde ruïneren onze lijven, maar ze maken het leven uit: baden, wijn en liefde". Of in vloeiender Nederlands (maar minder letterlijk): "maar baden, wijn en liefde máken het leven!" En zo zijn er veel leuke grafteksten: "Jij die daar staat en mijn grafschrift leest, speel, geniet, kom!" (p.200) etc.

Maar ik mis toch wel iets. Een enkele grafstèle wordt genoemd, maar er is amper aandacht voor Romeinse sarcofagen. En daarop staan toch wel heel leuke afbeeldingen, die of met het leven of met de dood te maken hebben, of met de goden en hun mythen. Prachtig materiaal om de Romein en zijn gedachtewereld met betrekking tot leven & dood te leren kennen of althans een poging te doen de sarcofaag-afbeeldingen te doorgronden en te duiden.

Over het algemeen genomen, is het een prima, goed geschreven boek en ik heb het met plezier gelezen. Kortom, een aanrader!